Başbakan'a seyahat özgürlüğü mektubu

Aşağıdaki mektubu bugün Başbakanımıza yolladım. Ve bu mektubu ilgili bakanlara da postaladım, İçişleri, Dışişleri ve Maliye Bakanlarımıza... Eğer bir yanıt gelirse, sizlerle de paylaşacağım.

21.05.2010

T.C. Başbakanlık

Ankara

Sayın Recep Tayyip Erdoğan,

Sayın Başbakanım,

Siz, Dışişleri Bakanlığı mensupları, diplomatlar, üst düzey devlet erkanı, milletvekilleri ve ailelerinizle birlikte diplomatik pasaport, yeşil pasaport veya hizmet pasaportu kullanıyorsunuz. Bu pasaportlar için de yasa gereği bir "harç" ödemiyorsunuz.(1)

Ancak Türkiye Cumhuriyeti yurttaşları uzun yıllardır dünyanın en pahalı pasaportlarını kullanıyor. Dünya Bankası’nın 2005 yılında yaptırdığı bir araştırmada (David J. Mckenzie) bu bilgi açık bir biçimde ortaya konuyor. Hatta çok uzun zamandır pahalılıkta birinci sırayı kimselere kaptırmıyoruz. Bu çalışmayı ekte bilginize sunuyorum.(2)

Pasaport, yurtdışına seyahat edebilmemiz için devletimizin bize sağlamak zorunda olduğu bir belge. Ve sağlamak zorunda olduğu bu belgeyi dünyada benzeri görülmeyen bir ücretle her yıl zam yaparak bize “satıyor”.  Her yıl artırılan harçlarla (3) 5 yıllık bir pasaport dünyada ortalama 45-50 dolar düzeyindeyken biz de 500 doların da üzerinde bir ücret seviyesine geldi.(pasaport ücreti+harçlar+yurt dışına çıkış harcı dahil)

Bildiğiniz gibi 1 haziran tarihinde 7 yıldır süren bir çalışmanın sonucuna ulaşacağız, biyometrik pasaportlara kavuşacağız. Böylece AB standartlarında daha güvenli ve kullanışlı pasaportlara gecikerek de olsa sahip olacağız.

Ama pasaport ücretleri, yine 2010 yılında belirlenen yüksek ücretlerden farklı olmayacak. Üstelik, artık çocuklar pasaportlara işlenemediğinden, her biri için ayrı bir pasaport daha çıkartmak zorunda kalacağız. Bu da yeni bir maliyet, aile bütçesine yeni bir külfet, yeni bir engel!

Hükümetiniz “Seyahat Özgürlüğü”nün temel bir insan hakkı,  yurttaşlarımızın Anayasal bir hakkı olduğunu TBMM’de gerçekleştirilen son Anayasa değişiklikleriyle bir kez daha hatırlattı. Ve Anayasamızın “seyahat özgürlüğünü” kısıtlayan 23. maddesini yeniden düzenleyerek bu özgürlüğü genişletti. Böylece anlamsız yere yurt dışına çıkışına engel getirilen yurttaşlarımızın önündeki önemli bir sınırlama TBMM’de kaldırılmış oldu. (4)

Sayın Başbakanım,

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 13. Anayasamızın 23. maddesinde temel bir insan hakkı olarak kabul edilen, yani her insanın doğuşundan itibaren kazandığı “seyahat özgürlüğü”nü Türkiye’de devlet, yüksek harçlarla yurttaşlarının elinden alıyor. Bu durum açık bir “insan hakkı ihlali”ne dönüşüyor.

Bir hakkın varlığı, o hakkın kullanımı da güvence altına alındığı zaman bir anlam ifade eder. Bir hak, ancak kullanılabildiği sürece vardır. Ve bu hakkımız, her yıl otomatiğe bağlanmış harç “zamlarıyla” yurttaşlarımız için daha da ulaşılamaz bir noktaya doğru gidiyor.

Dünyada zengin ya da yoksul, modern ya da değil onlarca ülke vatandaşlarına ortalama 45-50 dolara biyometrik pasaport veriyor. Üstelik çoğu bu bedelde pasaportları en az 5-10 yıllık bir süre için veriyor.  Türkiye Cumhuriyeti devletinin de bunu yapacak güçte olduğuna inanıyorum.

Türkiye’de 4 kişilik bir ailenin toplam biyometrik pasaport ücreti/harcı (5 yıl için) 3.017.-TL. Evet, tam ÜçbinonyediTürkLirası… Asgari ücretin neredeyse 6 katı. Bu ücrete fotoğraf, ulaşım, yurt dışı çıkış harcı vb. harcamalar dahil değil.

 Sayın Başbakanım,

1 Haziran bir fırsattır. Gelin bu tarihte modern pasaportlara kavuşacak Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının büyük bir kesimine de bu pasaportları edinebilme/kullanabilme şansı tanıyın. 1 Haziran gelmeden, pasaport harçlarını(ücretini) dünya ortalaması olan 45-50 dolar seviyesine düşürün. 1 haziran’dan önce bu harçlar düşürülsün ki kimse “biyometrik pasaport”lara yüksek harç (ücret) ödemek zorunda kalmasın.

Sayın Başbakanım,

Bu konuyu kamuoyu nezdinde gündeme getirdiğim zaman(5) birçok kişi destek verdi. Bazı kişiler de “millet işe gideceği otobüs parasının derdinde, sen nelerle uğraşıyorsun” dedi. Ancak sizin ve hükümetinizin Türkiye ve  yurttaşlarımız için “seyahat özgürlüğü”nün ne kadar önemli olduğu konusunda özel bir duyarlılığınız olduğunu düşünüyorum.

Çünkü Türkiye’ye karşı uygulanan vizelerin kaldırılması için, özel bir çaba harcadığınızı ve başarılı bir çalışma yaptığınızı görüyoruz. Bu takdire şayan çalışma, eğer pasaport ücretlerinin düşürülmesiyle birlikte uygulanmazsa işte o zaman belli bir kesim dışında çok anlam ifade etmeyecek. Vizelerin kalkması önemli, ancak yurtdışına, vizelerin kalktığı bu ülkelere gidebilmek için önce pasaport “alabilmemiz” lazım. Bunun için biyometrik pasaportların harç ve ücretini dünya ortalamasına indirmeniz gerekiyor.

Sayın Başbakanım,

Birçok yurttaşımızın elinden alınan, Anayasal ve temel insan hakkımız olan “seyahat özgürlüğümüzü” geri vermek sizin elinizde. Saygılarımla,

Bilgilerinizi ve gereğini arz ederim.

O. Suat Özçelebi

T.C. Kimlik No:.....

Adres: .....

Notlar:

1.) 5682 sayılı Pasaport kanunu madde 13-14

2.) Çalışmayı hazırlayan kişi ile yazıştım, güncellenmiş bir çalışma olmadığını söyledi. O nedenle 2005 yılındaki çalışmayı, David J. McKenzie, World Bank Policy Paper 3783, December 2005, EK 1 de bilginize sunuyorum.

3.) 492 sayılı Harçlar Kanununun1  5281 sayılı Kanun2  ile değiştirilen mükerrer 138 inci maddesi uyarınca, 29/12/2009 tarihli ve 2009/15725 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1/1/2010 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere, 492 sayılı Kanuna bağlı tarifelerde yer alan nispi harç oranları ile yeniden değerleme oranı dahil olmak üzere maktu harçlar (maktu ve nispî harçların asgarî ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil) %10 oranında artırılmıştır)
4.) Referandum sürecinden sonra umarım “seyahat özgürlüğü” daha da genişleyecek.

5.) www.seyahatozgurlugu.com